[ Pobierz całość w formacie PDF ]

dobrze, gdyż nie chcę ośmieszyć domu i nie chcę, aby się to dalej rozeszło"; ,,Mówiłem
kolegom, że chodzę do 8 klasy, aby się zrobić starszym"; ,,Kłamałem kolegom, że koło
lasu lądował helikopter i ja go widziałem, a to wcale nieprawda"; "Mówiłem młodszemu
braciszkowi, że są karzełki, które mieszkają w lesie pod konarami olbrzymich drzew oraz
pomagają ludziom w ich nieszczęściach i niedoli. Dlatego to mówię, że chcę, aby miał
wesołe zabawy". W tym ostatnim wypadku widzimy, jak kłamstwo z fantazji może być
podbudowane motywami altruizmu.
Znacznie mniej liczne grupy kłamstw stanowią takie kategorie, jak kłamstwa dla
utrzymania dobrych stosunków z inn y m i ("Kłamię, aby koledzy nie mieli do mnie żalu"),
dla żartów ("Kłamię dla draki i śmiechu", "Kłamię dla żartów, żeby inni się śmiali"), 'z
życzliwości ku innym ("Ostatnio chorowałem na gardło i nie chciałem powiedzieć mamusi
o tym, chociaż mnie pytała. Nie chciałem jej zasmucić, bo mama musiałaby stracić dużo
czasu na chodzenie ze mną do doktora"; "Kłamię, gdyż chcę
109
65
rodziców pocieszyć, gdy są w złym nastroju") i wreszcie z niechęci i braku zaufania do
innych ("Kłamię dlatego, że gdy powiem koleżance prawdę, to zaraz powstają plotki";
"Nie lubię ich (grupy kolegów) za pyszałkowatość, znęcanie się nad słabszymi i nade
mną, więc oszukuję ich w handlu znaczkami"; ,,Kłamię ojcu, bo go nienawidzę i
wydzierałby się nade mną i mówił ulicznymi wyrazami i bił bez pamięci"; ,,Kła-mi.ę
koleżankom, których nie lubię").
54,»
n u
r^i
r2n
?»';
Wfl
66
5,7
zięku d/a ho- zfan- znie- dtazachow zżar-^zed karq rzyści' tazji chęci dobrych tów
stosunków
z życzliwości
z obawy przed nie-dyskrecjq
Rodzaje kÅ‚amstw wymienionych przez dzieci jako najczÄ™stsze w ich życiu (w °/o)
Obraz, jaki przedstawiają dostarczone dane wynikające z badań, zmusza do
zastanowienia każdego wychowawcę. Przede wszystkim okazuje się, że ogromny
odsetek kłamstw dziecięcych, to kłamstwa o charakterze "o-bronnym", mające n a celu
uniknię-c i e g r o ż ą c y c h k ar. U zasadniczych ich z
ródeł tkwi więc niewątpliwie
strach. Musi on być nierzadko w życiu dzieci, skoro tak wiele spośród nich ucieka się do
kłamstwa tylko dlatego, że nie chcą narazić się na rwy czy wyzwiska. Druga, niemal
równa
110'
liczebnie, grupa kłamstw, to kłamstwa dla osobistej korzyści. Zasadniczym ich z
ródłem
są nieziszczone pragnienia dzieci. Można przypuszczać, że dzieci te bądz
zbyt często
pozbawione sÄ… tego, co jest przedmiotem ich najistotniejszych potrzeb, bÄ…dz
też
posiadają tak wygórowane potrzeby, że ich zaspokojenie leży poza możliwościami
rodziców. Z wypowiedzi dzieci wynika, że aczkolwiek bywa i tak i tak, to jednak znacznie
częściej potwierdza się pierwsze przypuszczenie. Dzieci walczą przy pomocy kłamstwa o
' ł a k o c i e, o rozrywkę, o swobodę, o sport i towarzystwo rówieśników, o pieniądze na
drobne wydatki, a więc ó zaspokojenie pragnień, które trudno byłoby uznać za nazbyt
wygórowane.
KA
AMSTWO W SZKOLE
67
Powiedzieliśmy już, że ponad połowa dzieci podaje za najczęstsze kłamstwa w swoim
życiu kłamstwa motywowane strachem przed czymkolwiek. Wiele z tych kłamstw
popełnianych jest bądz
na terenie szkoły, bądz
też w powiązaniu z warunkami życia i
pracy w szkole. Nie wszystkie dzieci relacjonują o sobie, że , szkoła jest terenem ich
najczęstszych kłamstw, ale z wypowiedzi dziecięcych jednocześnie wynika, że tylko
nieznaczna ich część nie dopuszcza się kłamstw szkolnych w ogóle. Można by zatem
powiedzieć, że kÅ‚amstwo w życiu szkolnym j"e»st z.ja-;
wiskiem nagminnym i że ma z nim do czynienia każdy nauczyć!e l.
Kłamstwa popełniane w szkole lub w związku z życiem szkolnym posiadają także swoje
bogate zrózmco-
111 -
wanie. Można wyodrębnić wśród nich trzy zasadnicze
grupy:
1) kłamstwa dla uwolnienia się od obowiązków szkolnych lub dla uniknięcia konsekwencji
niewypeł-niania tych obowiązków;
2) kłamstwa mające na celu zatajenie niepowodzeń szkolnych w obawie przed karą lub
wstydem oraz
3) kłamstwa płynące z poczucia obowiązku solidaryzowania się z grupą rówieśników,
najczęściej z klasą' uczniowską. :;
Każda z wymienionych kategorii zawiera w sobie oczywiście szereg odmian kłamstw ze
względu zarówno na szczegółowe ich motywacje, jak i na sytuacje, w których są
popełniane.
Kłamstwa dla. u w o l n f e n i a s i ę o d obowiązków s z k o l n y-c h l u b d l a
uniknięcia konsekwencji niewypełniania tych obowiązków, to najczęściej kłamstwa,
których celem jest uniknięcie złego stopnia przez zręczny wykręt lub manewr. Na czoło
wysuwa się tutaj kłamstwo dla usprawiedliwienia braku zadania domowego. Wykrętne
tłumaczenia uczniów są tutaj tak stereotypowe, że każde odbicie od szablonu przez
bardziej inteligentnego ucznia może z łatwością zmylić nauczyciela. Najczęściej
tłumaczą dzieci brak zadania domowego tym, że się zapomniało zeszytu, że w domu nie [ Pobierz całość w formacie PDF ]